"Niemand zal willen ontkennen dat iedereen recht heeft op zijn eigen
mening. Het is dan ook opmerkelijk om te zien dat in een groep waarin
één persoon een afwijkend standpunt inneemt, de overige groepsleden
er bovenmatig veel energie in steken om het deviante groepslid te
overtuigen. Wanneer deze aan zijn standpunt blijft vasthouden, zal
hij zich gegarandeerd impopulair maken. Iedereen heeft recht op zijn
eigen mening, maar het moet wel een goedgekeurde mening zijn. Een
groepslid met een afwijkende mening brengt onzekerheid in de groep
en daar houden we niet zo van. In groepen wordt een sterke druk
uitgeoefend op conformistisch gedrag. Dit heeft vaak het gewenste
resultaat, omdat mensen bijzonder gevoelig zijn voor groepsdruk.
Het vereist buitengewoon veel energie en overtuiging om zich als
enkeling staande te houden. Er is vaak niet eens veel groepsdruk
voor nodig om iemand tot conformeren te brengen. Zelfs wie overtuigd
is van zijn gelijk, kan aan het wankelen gebracht worden indien hij als
enige dat standpunt heeft.
In een onderzoek werd aan proefpersonen gevraagd om de lengte van
een lijnstuk te schatten in vergelijking met een standaardlijnstuk.
Er werden steeds drie lijnstukjes aangeboden en men moest aangeven
welk van de drie even lang als het standaardlijnstuk was. Het oordeel
werd aan een groepje gevraagd, waarvan slechts één werkelijk
proefpersoon was. De anderen waren hulpjes van de experimentator
en gaven steeds allen hetzelfde foute antwoord. De proefpersoon
gaf vervolgens als laatste zijn oordeel. Hoewel het zonder meer
duidelijk was wat het goede antwoord was, trok slechts een kwart
van de proefpersonen zich niets aan van de voorafgaande foute
antwoorden. Zij gaven het juiste antwoord. De overigen conformeerden
zich in wisselende mate. Het bleek daarbij essentieel te zijn dat de
meerderheid unaniem was. Het conformisme nam af als de unanimiteit
doorbroken werd, al was het maar door één persoon en al was het
met een andere mening dan de eigen.
De meeste mensen zullen van zichzelf denken dat zij niet onder deze
groepsdruk zullen bezwijken. Er is geen reden om aan te nemen waarom
dit het geval zou zijn. Vooralsnog is de kans één op vier dat men
minder flink uit de bus komt. Het is een schrale troost dat we pas
dapper worden als er nóg een deviant is."
(uit: Mensen onder elkaar: psychologie van sociale interacties. Dick M. Drost, 1996)